Οι μέλισσες και οι μελισσοκόμοι των ΗΠΑ στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο

Με αφορμή την επέτειο της απόβασης στη Νορμανδία, στις 6 Ιουνίου, η συγγραφέας Κάρεν Λόρενς (Karen Nielsen Lorence) έγραψε ένα πρωτότυπο άρθρο σχετικά με τη συνεισφορά των μελισσών και της μελισσοκομίας στην πολεμική προσπάθεια των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το άρθρο βρίσκεται στο διαδίκτυο και δημοσιεύεται και στο τεύχος Αυγούστου του American Bee Journal. Εν όψει της δικής μας εθνικής επετείου, στις 28 Οκτωβρίου και κυρίως επειδή το βρήκαμε ενδιαφέρον,  δημοσιεύουμε μια ελεύθερη διασκευή σε αυτό το τεύχος.

«Οι μελισσοκόμοι;» θα ρωτήσετε. «Τι σχέση έχουν οι μέλισσες και οι μελισσοκόμοι με τον πόλεμο;» «Στην πραγματικότητα, πάρα πολλά», είναι η απάντηση.

Πρώτα- πρώτα, δεδομένου ότι οι Ιάπωνες κατέλαβαν μερικές από τις χώρες από τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήγαγαν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, συν ότι οι θάλασσες ήταν γεμάτες εχθρικά πλοία και υποβρύχια, η ζάχαρη έγινε είδος πολυτελείας και μοιράζονταν με δελτίο. Έτσι, αφενός το μέλι ήταν σε μεγάλη ζήτηση αφετέρου οι μελισσοκόμοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση μην έχοντας αρκετή ζάχαρη να στηρίξουν τα μελίσσια τους. Όμως η ανάγκη να συντηρηθούν τα μελίσσια για να χρησιμεύσουν ως επικονιαστές και ως παραγωγοί μελιού και κεριού ήταν υψίστης σημασίας. Και επιπλέον ζάχαρη δόθηκε στα μελίσσια και πολλοί μελισσοκόμοι πήραν αναβολή στράτευσης για να υπηρετήσουν την πατρίδα ως μελισσοκόμοι!

Το Υπουργείο Γεωργίας στην Ουάσιγκτον συμπεριέλαβε το μέλι στο πρόγραμμα δανειοδότησης βασικών προϊόντων ώστε να αυξήσουν την παραγωγή τους, δεδομένου ότι η παραγωγή μελιού κρίθηκε «απαραίτητη» σε καιρό πολέμου. Το 1942, ο κλάδος κλήθηκε να κάνει μια αύξηση 20% στην παραγωγή τόσο μελιού όσο και κεριού επειγόντως.

Το μέλι ήταν τροφή κι επιπλέον έπρεπε να αντικαταστήσει και τη ζάχαρη που ήταν σε έλλειψη. Η επικονίαση επίσης έπαιζε τον πάντα σημαντικό της ρόλο, καθώς κατά τη διάρκεια του πολέμου οι καλές σοδειές ήταν απαραίτητες για τη διατροφική επάρκεια της χώρας και την καλή διατροφή των στρατευμάτων. Το κερί όμως;

Το Συμβούλιο Πολεμικής Παραγωγής (War Production Board) κατέγραψε πάνω από 350 χρήσεις για το κερί μέλισσας σε καιρό πολέμου για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες. Οι αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον ανησυχούσαν αν θα υπάρξει επαρκής παραγωγή κεριού για να προμηθεύσει το Στρατό, το Ναυτικό, και την Πολεμική Αεροπορία. Η πραγματική «αποθήκη» του κεριού ήταν στα χέρια των μελισσοκόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες και ήταν πρόθεση της κυβέρνησης να επιστρατεύσει τη βοήθεια των μελισσοκόμων όσον αφορά τη συλλογή και την παροχή του απαραίτητου κεριού. Ο στόχος, όμως, δεν ήταν να καταστραφούν οι κυψέλες, αλλά και να παροτρυνθούν οι μελισσοκόμοι να ξύσουν τα επιπλέον κεριά (κηρηθρογέφυρες, φυλαχτάρια, κεριά στο κάτω μέρος των πλαισίων), να αποσύρουν παλιά ή κακοφτιαγμένα πλαίσια, να αποσύρουν τις κηφηνοκηρήθρες και να μαζεύουν όλα τα απολεπίσματα και να μεταφέρουν αυτό το κερί στις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες. Εκτιμήθηκε ότι ετησίως απαιτούνταν 364 ως 454 τόνοι μελισσοκεριού!

Που πήγαινε όλο αυτό το κερί; Κυρίως για τη στεγάνωση πυρομαχικών και αεροπλάνων, συστημάτων ανάφλεξης, κινητήρων και ηλεκτρικών πηνίων. Φαρμακευτικά προϊόντα, φάρμακα, αλοιφές και οδοντιατρικά προϊόντα εξαρτιόταν από το κερί μέλισσας. Σχεδόν όλα τα είδη των πυρομαχικών ήταν επικαλυμμένα με κερί μέλισσας από τις σφαίρες και τα φυσίγγια ως τις οβίδες των 16 ιντσών. Το κερί των μελισσών άντεχε στην ζέστη της ερήμου και στο πολικό ψύχος. Λέγεται ότι η τυπική πολεμική μηχανή περιείχε 4,5 κιλά κεριού.

Κερί μέλισσας χρησιμοποιούνταν για την απευαισθητοποίηση της πυρίτιδας στα όπλα του ναυτικού, ως αναστολέας διάβρωσης για περιβλήματα βλημάτων από ορείχαλκο, και ως στεγανωτικό για το δέρμα (σκεφτείτε όλες αυτές τις αρβύλες….). Καλώδια και τροχαλίες, κολλητική ταινία, βερνίκια, σκηνές και τέντες έπρεπε να στεγανοποιηθούν και το νήμα έπρεπε να είναι ισχυρό. Ο κοινός σπάγκος ήταν κερωμένος. Όλα ήταν κερωμένα με κερί μέλισσας για αντοχή και στεγανοποίηση.

Σύμφωνα με ένα Βρετανό ιστογράφο (blogger), μια ασυνήθιστη χρήση του κεριού ήταν ως στιλβωτικό αεροσκαφών κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο ίδιος σήμερα, ανακατασκευάζει ένα βρετανικό μαχητικό αεροσκάφος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (ένα BS Hugo Armstrong Spitfire IX FY-F 435) και χρησιμοποιεί το ίδιο «βερνίκι» για επικάλυψη που χρησιμοποιήθηκε κι από τον αρχικό Βρετανό κατασκευαστή πολεμικών αεροπλάνων. Η συνταγή έχει ως εξής:

«Κομματάκια κερί μέλισσας τοποθετούνται σε βιδωτό βάζο. Προσθέτουμε ίδια ποσότητα νέφτι και ίδια ποσότητα λινέλαιο. Αφήνουμε σε ήπια ζέστη μέχρι την επόμενη μέρα, στη συνέχεια, ανακινούμε ώστε να σχηματιστεί ένα γαλάκτωμα».

Στα αεροπλάνα το κερί δεν πρόσφερε μόνο στεγανοποίηση στα μέταλλα. Μείωνε την αεροδυναμική αντίσταση άρα αύξανε την ταχύτητα μειώνοντας και την κατανάλωση καυσίμου!

Βλέποντας όλες αυτές τις χρήσεις του κεριού στην τεράστια πολεμική και όχι μόνο βιομηχανία των ΗΠΑ δεν απορούμε για την ποσότητα που χρειάστηκε… Βλέποντας την απόβαση στη Νορμανδία, όλο αυτό το μέταλλο μέσα στο αρμυρό νερό, καταλαβαίνουμε καλά την αξία του.

Ο Τζο Γκράχαμ Joe Graham από το περιοδικό American Bee Journal, αναφέρει ότι το περιοδικό υποστήριξε την πολεμική βιομηχανία. Για παράδειγμα, διοργάνωσε ένα διαγωνισμό για το καλύτερο «σύνθημα» (slogan) κατά τη διάρκεια των ετών του πολέμου για τους μελισσοκόμους. Πάνω από 400 συνθήματα ελήφθησαν από 167 συμμετοχές. Το σύνθημα είχε ως στόχο την συνειδητοποίηση της αξίας των πολλών χρήσεων του κεριού στην επικάλυψη πυρομαχικών, αεροπλάνων, αρβυλών, σκι και φαρμακευτικών προϊόντων. Νικητής ήταν το σύνθημα « Οι μέλισσες κερώνουν το δρόμο για τη νίκη» και έλαβε ως έπαθλο ένα πολεμικό ομόλογο αξίας 25 $.Το σύνθημα ήταν πάντα παρόν στο εξώφυλλο του ABJ στα χρόνια του πολέμου.

Σήμερα, καταλήγει το άρθρο, η μελισσοκομία είναι ένα επάγγελμα ή ένα χόμπι για πολλούς από εμάς. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, ωστόσο, κρίθηκε ως σημαντικός κλάδος για την πολεμική προσπάθεια και οι μελισσοκόμοι-μεγάλοι και μικροί-υποστήριξαν αυτή την προσπάθεια με την παροχή των αναγκαίων αγαθών της επικονίασης, του μελιού και του κεριού ώστε να καταλήξει αυτός ο πόλεμος σε ένα ειρηνικό τέλος.

Ευχόμαστε, το παράδειγμα αρμονικής συνεργασίας και συνύπαρξης που αποτελούν οι μέλισσες, να αποτελεί πάντα έμπνευση για έναν καλύτερο και ειρηνικότερο κόσμο.

Πηγή: Μελισσοκομικό Βήμα