Μια κατσίκα στην αυλή σας

Οι κατσί­κες είναι έξυ­πνα και περί­εργα ζώα που πολύ συχνά χαί­ρο­νται την ανθρώ­πινη συντρο­φιά και γίνο­νται φιλικά και απο­δο­τικά κατοι­κί­δια. Χρειά­ζο­νται όμως καθη­με­ρινή φρο­ντίδα και γι’ αυτό πρέ­πει να σκε­φθείτε όλες τις πλευ­ρές της φρο­ντί­δας τους πριν απο­φα­σί­σετε να απο­κτή­σετε κατσίκα.

Σε γενι­κές γραμ­μές, απο­κτώ­ντας μια κατσίκα που θα σας δίνει γάλα και κατσι­κά­κια για πώληση ή για κρέας, ανα­λαμ­βά­νετε και ορι­σμέ­νες ηθι­κές υπο­χρε­ώ­σεις απέ­να­ντί της. Μια κατσίκα χρειάζεται:

ο Κατάλ­ληλο περι­βάλ­λον
ο Κατάλ­ληλη δια­τροφή
ο Ικα­νο­ποί­ηση των φυσιο­λο­γι­κών της ανα­γκών
ο Κατάλ­ληλη στέ­γαση μαζί ή χωρι­στά από άλλα ζώα
ο Προ­στα­σία από τον πόνο, τις ασθέ­νειες και τους τραυματισμούς

ΔΕΙΤΕ ΤΟΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟ ΜΑΣ ΟΔΗΓΟ ΕΚΤΡΟΦΗΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ. ΜΕΣΑ ΣΕ 10 ΜΟΝΟ ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΡΟΦΗ ΜΙΑΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ Ή ΠΟΛΛΩΝ. ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Τι είδους εγκα­τά­σταση χρειά­ζε­ται η κατσίκα;

Οι κατσί­κες είναι κοι­νω­νικά ζώα και γι’ αυτό είναι καλύ­τερο να έχετε δύο κατσί­κες μαζί. Μια περι­φραγ­μένη περιοχή σε ένα μεγάλο κήπο ή σ’ ένα χωράφι ή μια αυλή είναι απα­ραί­τητη για την κατσίκα. Πρέ­πει επί­σης να της εξα­σφα­λί­σετε ένα στε­γνό και καλά αερι­ζό­μενο κατά­λυμα γιατί στις κατσί­κες δεν αρέ­σει να βρέ­χο­νται. Κι αυτό επειδή οι κατσί­κες δεν δια­θέ­τουν φυσική προ­στα­σία από το νερό, σε αντί­θεση με τα πρό­βατα που το δέρμα τους παρά­γει μια ελαιώδη έκκριση που λέγε­ται λανολίνη.

Οι κατσί­κες εξε­ρευ­νούν τα πάντα τσι­μπο­λο­γώ­ντας και μασου­λώ­ντας ακόμα και εξαρ­τή­ματα και εγκα­τα­στά­σεις, όπως ηλε­κτρικά καλώ­δια, και γι’ αυτό όλα αυτά πρέ­πει να βρί­σκο­νται μακριά τους – να θυμά­στε ότι μπο­ρούν να φτά­σουν τα δύο μέτρα ύψος αν σηκω­θούν στα πίσω πόδια τους. Μερικά δια­κο­σμη­τικά φυτά, θάμνοι και δέντρα όπως το ροδό­δε­ντρο είναι δηλη­τη­ριώδη για τις κατσί­κες και γι’ αυτό πρέ­πει να βρί­σκο­νται έξω από την περίφραξη.

Η περί­φραξη πρέ­πει να είναι πολύ γερή γιατί η κατσίκα σας θα προ­σπα­θεί συνε­χώς να φτά­σει ό,τι βρί­σκε­ται στην άλλη πλευρά. Οι κατσί­κες είναι ικα­νές να ανοί­γουν τις πόρ­τες με το στόμα τους – γι’ αυτό φρο­ντί­στε να βάλετε ασφα­λείς μπε­τού­γιες. Οι κατσί­κες είναι φυσι­κοί αναρ­ρι­χη­τές και εξε­ρευ­νη­τές και γι’ αυτό η ζωή τους θα γίνει πολύ πιο ενδια­φέ­ρουσα αν τοπο­θε­τή­σετε μέσα στον χώρο τους ξύλι­νους πάγκους, κορ­μούς δέντρων και μεγάλα ελαστικά.

Τι πρέ­πει να προ­σέ­ξετε όταν αγο­ρά­ζετε κατσίκα

Πριν αγο­ρά­σετε την κατσίκα σας, βεβαιω­θήτε πως είναι υγιής. Οι κατσί­κες είναι ερευ­νη­τικά ζώα και μια υγιής κατσίκα συνή­θως θα σας πλη­σιά­σει, ενώ μια άρρω­στη θα μεί­νει μακριά και θα είναι αδιάφορη.

Σχ. 1. Τί πρέ­πει να προ­σέ­ξετε σε μια γαλα­κτο­πα­ρα­γωγό κατσίκα.

Χρή­σιμο επί­σης είναι να προ­σέ­ξετε τα εξής:

• Τα αυτιά της κατσί­κας πρέ­πει να είναι όρθια (εκτός από την Αγγλο-νουβική ποι­κι­λία όπου τα αυτιά κανο­νικά πέφτουν).

• Τα μάτια πρέ­πει να είναι καθαρά και χωρίς εκκρί­σεις και ο επι­πε­φυ­κώς (η μεμ­βράνη γύρω από τις άκρες του ματιού) να έχει ένα υγιές ροζ χρώμα.

• Το τρί­χωμα πρέ­πει να είναι καθαρό και λαμπερό και πρέ­πει να ψάξετε μήπως υπάρ­χουν μαδη­μέ­νες ή κακα­δια­σμέ­νες περιο­χές επειδή αυτό μπο­ρεί να είναι ένδειξη προ­βλή­μα­τος παρασίτων.

• Ελέγ­ξτε επί­σης και τα οπί­σθια μήπως υπάρ­χει διάρροια.

• Προ­σέ­ξετε ιδιαί­τερα τα μαστά­ρια του ζώου. Το Σχ. 1 δεί­χνει τι πρέ­πει να προσέξετε.

• Και είναι πολύ σημα­ντικό να ελέγ­ξετε αν η ηλι­κία του ζώου είναι πράγ­ματι αυτή που σας λένε. Το Σχ. 2 δεί­χνει πώς υπο­λο­γί­ζε­ται η ηλι­κία του ζώου από τα δόντια.

Σχ. 2. Πώς προ­διο­ρί­ζε­ται η ηλι­κία της κατσί­κας από τα δόντια.

Η δια­τροφή της κατσί­κας σας

Οι κατσί­κες είναι μυρη­κα­στικά και έχουν τέσ­σερα στο­μά­χια. Περ­νάνε το μεγα­λύ­τερο μέρος της ημέ­ρας τρώ­γο­ντας και έχουν περιό­δους ανά­παυ­σης όπου ξανα­φέρ­νουν στο στόμα τους την τροφή, την μασούν καλύ­τερα και την ξανα­κα­τα­πί­νουν. Η δια­δι­κα­σία αυτή λέγε­ται μυρηκασμός.

Στη φυσική τους κατά­σταση, οι κατσί­κες βόσκουν και τρώνε μια μεγάλη ποι­κι­λία χορ­τα­ριών, θάμνων και κλα­διών. Στην αυλή σας, καλό είναι να τις αφή­νετε να βοσκή­σουν το χορ­τάρι, αν υπάρ­χει, και να τους φέρ­νετε κλα­διά από δέντρα – π.χ. ελιάς, μου­ριάς,  κ.ά. – για να συνε­χί­σουν τη φυσική τους συμπε­ρι­φορά. Μη τους δίνετε κλα­διά που είναι δηλη­τη­ριώδη για τις κατσί­κες, π.χ. ροδό­δε­ντρο. Αυτός ο τρό­πος δια­τρο­φής πρέ­πει να συμπλη­ρώ­νε­ται, ιδίως τους χει­μω­νιά­τι­κους μήνες, με σανό καλής ποιό­τη­τας, άχυρο και έτοιμη τροφή σε κόκ­κους που περιέ­χει βιτα­μί­νες και μεταλ­λικά άλατα.

Αν δια­τρέ­φετε την κατσίκα σας με σανό, μπο­ρείτε να συμπλη­ρώ­νετε τη δια­τροφή της με δημη­τριακά, όπως σιτάρι, κρι­θάρι ή βρώμη, αλλά η δια­τροφή αυτή πρέ­πει να συμπλη­ρώ­νε­ται με βιτα­μί­νες και μεταλ­λικά άλατα. Η δια­τροφή αυτή μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε δια­τα­ρα­χές αν είναι υπερ­βο­λική σε ποσό­τητα ή αν την ξεκι­νή­στε απότομα.

Για να είναι η κατσίκα σας υγιής

Καλό είναι να φωνά­ξετε κτη­νί­α­τρο για να εξε­τά­σει την κατσίκα σας μόλις την αγο­ρά­σετε και να σας δώσει ένα πρό­γραμμα που θα την κρα­τή­σει υγιή και ζωηρή. Το πρό­γραμμα αυτό θα πρέ­πει να περιλαμβάνει:

• Εμβό­λια (ιδίως για την κλω­στρι­διακή ασθένεια)

• Έλεγχο παρα­σί­των (όπως σκου­λή­κια και ψείρες)

• Φρο­ντίδα των ποδιών

• Έλεγχο ασθε­νειών (αν η κατσίκα συγκα­τοι­κεί με άλλα ζώα, όπως πρό­βατα ή μοσχάρια)

• Πρό­γραμμα ενερ­γειών για συγκε­κρι­μένα γεγο­νότα, όπως εγκυ­μο­σύνη και φρο­ντίδα νεο­γέν­νη­των. Οι πρω­τά­ρη­δες στην εκτροφή κατσι­κιών θα πρέ­πει πάντως να λάβουν υπ’ όψη τους ότι η εκτροφή δεν συνι­στά­ται επειδή απαι­τεί ιδιαί­τε­ρες γνώ­σεις και πείρα.

Τα συνη­θέ­στερα προ­βλή­ματα υγείας

Παρά­σιτα (σκου­λή­κια) – Είναι συχνό και δυνη­τικά σοβαρό πρό­βλημα στις κατσί­κες, ιδίως σ’ εκεί­νες που βόσκουν σε περιο­ρι­σμένο χώρο.. Οι ενδεί­ξεις περι­λαμ­βά­νουν σοβαρή διάρ­ροια, γρή­γορη απώ­λεια βάρους, αφυ­δά­τωση και νεφρική ανε­πάρ­κεια. Ένα παρά­σιτο (Haemonchus contortus) μάλι­στα προ­κα­λεί σοβαρή αναι­μία επειδή ρου­φάει αίμα από τα τει­χώ­ματα του στο­μα­χιού. Τα περισ­σό­τερα παρά­σιτα που προ­κα­λούν προ­βλή­ματα στις κατσί­κες επη­ρε­ά­ζουν και τα πρό­βατα. Αντί­θετα όμως με τα πρό­βατα, οι κατσί­κες δεν απο­κτούν ανο­σία και μπο­ρεί να μεί­νουν ευά­λω­τες σε όλη τους τη ζωή. Συζη­τή­στε με ένα κτη­νί­α­τρο πώς να ελέγ­ξετε τα παρά­σιτα. Το Σχ. 3 εξη­γεί τον κύκλο ζωής των παρασίτων.

Σχ. 3. Ο κύκλος ζωής των παρα­σί­των της κατσίκας.

Κλω­στρι­διακή ασθέ­νεια – Τα βακτη­ρί­δια που προ­κα­λούν αυτή την κατά­σταση είναι τμήμα της φυσιο­λο­γι­κής πανί­δας του στο­μα­χιού και προ­κα­λούν προ­βλή­ματα μόνο αν μια σοβαρή εντε­ρική δια­τα­ραχή πυρο­δο­τή­σει την υπε­ρα­νά­πτυξή τους και κατά συνέ­πεια μεγάλη παρα­γωγή τοξι­νών. Οι ενδεί­ξεις περι­λαμ­βά­νουν υπερ­βο­λική διάρ­ροια, συχνά με αίμα και βλέν­νες, και σε πολύ σοβα­ρές περι­πτώ­σεις η κατσίκα μπο­ρεί να βρε­θεί νεκρή χωρίς προη­γού­με­νες ενδεί­ξεις ασθέ­νειας. Ο έλεγ­χος βασί­ζε­ται στον εμβο­λια­σμό, με εξα­μη­νιαίες ανα­μνη­στι­κές δόσεις. Πρέ­πει επί­σης να απο­φεύ­γετε τις από­το­μες αλλα­γές στη δια­τροφή του ζώου, οι οποίες μπο­ρεί να δια­τα­ρά­ξουν τα βακτη­ρί­δια του εντέρου.

Δερ­μα­τι­κές ασθέ­νειες – Οι κατσί­κες είνει επιρ­ρε­πείς σε μια μεγάλη γκάμα δερ­μα­το­πα­θειών που περι­λαμ­βά­νουν τις ψεί­ρες, την ψωρί­αση και τις λει­χή­νες. Η θερα­πεία και ο έλεγ­χος εξαρ­τώ­νται από την έγκαιρη διά­γνωση και τη γρή­γορη επι­βε­βαί­ωση της αιτίας ώστε να μπο­ρεί να δοθεί η κατάλ­ληλη αγωγή. Οι κατσί­κες μπο­ρεί να μετα­δώ­σουν κάποιες από αυτές τις κατα­στά­σεις σε όποιον τις φρο­ντί­ζει (βλ. Ζωο­νό­σοι παρακάτω).

Προ­βλή­ματα ποδιών – Τα πόδια όλων των μυρη­κα­στι­κών, και φυσικά της κατσί­κας, μεγα­λώ­νουν συνε­χώς στη διάρ­κεια της ζωής τους (όπως περί­που μεγα­λώ­νουν τα δικά μας νύχια) και μπο­ρεί να χρεια­στούν κόψιμο για να μη μεγα­λώ­σουν πολύ. Μη δοκι­μά­σετε να το κάνετε μόνος σας αν δεν σας έχει δεί­ξει τον τρόπο ένας ειδι­κός, επειδή το υπερ­βο­λικό κόψιμο μπο­ρεί να ξεγυ­μνώ­σει τον ευαί­σθητο ιστό από κάτω και να προ­κα­λέ­σει σοβαρό πόνο και αγω­νία στην κατσίκα σας. Κάθε κατσίκα που κου­τσαί­νει πρέ­πει να εξε­τά­ζε­ται αμέ­σως – μπο­ρεί να είναι κάτι απλό όπως ένα χαλίκι ή ένα αγκάθι πια­σμένο ανά­μεσα στις χηλές ή μπο­ρεί να είναι κάτι πιο σοβαρό και να χρεια­στεί να φωνά­ξετε κτηνίατρο.

Ζωο­νό­σοι – Είναι ασθέ­νειες που μπο­ρούν να μετα­δο­θούν σ’ έναν άνθρωπο ο οποίος έρχε­ται σε στενή επαφή με ένα ζώο. Οι κατσί­κες με δερ­μα­τικά προ­βλή­ματα μπο­ρεί να μετα­δώ­σουν λει­χή­νες ή ψωρί­αση. Τα κατσι­κά­κια με διάρ­ροια μπο­ρεί να έχουν ένα παρά­σιτο που ονο­μά­ζε­ται Κρυ­πτο­σπο­ρί­διο και το οποίο ενδε­χο­μέ­νως μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει διάρ­ροια σε ανθρώ­πους, ιδίως σε μικρά παι­διά. Άλλες λοι­μώ­ξεις, όπως το κολο­βα­κτη­ρί­διο (Escherichia Coli) μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σουν σοβα­ρές ασθέ­νειες σε ανθρώ­πους. Ο χρυ­σός κανό­νας είναι όποιοι φρο­ντί­ζουν την κατσίκα να αντι­λαμ­βά­νο­νται την ανά­γκη να πλέ­νουν τα χέρια τους πριν φάνε ή πιούν. Επί­σης, το γάλα της κατσί­κας πριν κατα­να­λω­θεί πρέ­πει να βρά­ζε­ται για να κατα­στρα­φούν πιθα­νοί παθο­γό­νοι μικροοργανισμοί.